වර්තමාන භික්ෂුව මුහුණපාන ගැටලු නිරාකරණය කරගැනීම සඳහා
විනයෙහි උපයෝගිතාව
පදියතලාවේ ඥානවිමල හිමි
හැඳින්වීම
සම්බුදු දහම ලෝ සත්ත්වයන්ගේ හදවත් තුළ ජනිත වන්නට වූයේ බුදුන්ගේ පහළවීමත් සමඟ ය. උන්වහන්සේගේ දහම සමාජයට කාවැද්දීමේ නියමුවන් ලෙස සම්භාවනාවට පාත්‍රවන්නේ එදත් අදත් මතුවටත් උන්වහන්සේගේ ඖරස පුත්‍රයින් වන භික්ෂු මහා සංඝරත්නය යි. නිර්මලවූත් අතිශය ගැඹුරුවූත් ශ්‍රී සද්ධර්මය අවබෝධ කරගැනීම අතිශය අපහසු කර්තව්‍යයකි. මේ ක්‍රියාවේ දැඩිව නියැලුනුවන් ලෙස ප්‍රමුඛත්වය ගන්නේ භික්ෂූන් වහන්සේලා ය. බුදුන් වහන්සේ විසින් දේශිත බෞද්ධ දර්ශනය නිවන ප්‍රමුඛ කොට ගත්තකි. මුල්කාලීනව සසුනටවන් පිරිස් තම මුඛ්‍යතම වූත් ශ්‍රේෂ්ඨවූත් නිවන උදෙසා ම කැපවූහ. නමුත් පසුකාලීනව මෙහි සාමාජිකත්වය ලැබූවෝ එසේ නොවූහ. ඔවුන්ගේ විවිධ වූ අභිලාෂයන් මුදුන් පමුණුවා ගැනීමේ චේතනාවෙන් ද එක් වූවෝ සිටියහ. මේ නිසා බුදුන්ගේ ධරමාන සමයේ දී වුව ද විවිධ අර්බුද සාසනයේ ඇති විය. නමුත් ඒවා බුද්ධ බලය නිසා යටපත්ව පැවතුණි. විවිධ වූ අරමුණු ඉටුකර ගැනීමට සපැමිණි අය නිසා අර්බුද පැනනැගීම සාමාන්‍ය ලක්ෂණයකි. එය ඕනෑ ම සමාජයක දක්නට ලැබෙන පොදු සිදුවීමක් ය. විනය පැනවීම් සිදු වුව ද කිසි දිනෙක බුදුන් වහන්සේ භික්ෂුවගේ නිදහසට බාධා කළේ නැත. විනය විරෝධී ක්‍රියාවන් තුළ එයට එරෙහි වූ අතර ඒ ක්‍රියාව කළ අයට නිග්‍රහ කළ උන්වහන්සේ විනය පැනවීමක් කළහ. යම් යම් අවස්ථාවන්ව ඒ පැනවීම් සංශෝධනය වූයේ භික්ෂූන්ගේ ම යහපත පිණිස ය. නැතහොත් සාසනයේ පැවැත්ම උදෙසා ය. සසුන්වන් ඇතැමුන් නිර්වාණය අරමුණු කොටගෙන ම නියැලුණහ. මේ නිසා ඔවුන්ගෙන් කිසිඳු අකටයුත්තක් සිදු නොවිණි. සසුන ගැටලුකාරී තත්ත්වයන්ට මුහුණ පෑවේ ඊට එහා ගිය අරමුණු මුදුන්පත් කර ගැනීමේ අරමුණින් මෙතුළට ආ පිරිස් හේතුවෙනි.
උපාලි, ආනන්ද, සැරියුත්, මුගලන් ආදී මහරහතන් වහන්සේලා සසුන රැකගැනීම උදෙසා කැපවූවන් වූවත් ඒ අතර ම කෝකාලික, දේවදත්ත, උදායි, ඡබ්බග්ගියාදී භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ ක්‍රියාවන් නිසා සසුන කෙළෙසින. මේ නිසා මුල්කාලීනව පැනවූ ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්ෂය වෙනුවට ආණා ප්‍රාතිමෝක්ෂය දේශනා විණි. පළමු ධර්ම සංගායනාවෙන් විනය පිටකය යනුවෙන් සංගෘහිත වන්නේ මේ විනය ශික්ෂාපද ඇතුළත් කොට්ඨාසය යි. එහි විනයේ පැනවීම් හේතුකාරණා සහිතව දක්වා ඇත. කෙසේ නමුත් ඉන් අනතුරුව සියවස් තුනක කාලය තුළ තවත් සංගායනා දෙකක් පවත්වන්නේ විනය පිරිහීම හේතුවෙනි. එය නිසා බුදුදහම චිරාත් කාලයක් ඉදිරියට පවත්වාගෙන යෑමේ අවස්ථාව සඵල විය. නිර්මල වූ බුදුදහම වර්තමානයේ පවතින්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ බව ඇතැමුන් පවසන්නා වූ තර්කය යි. නමුදු ඒ පිළිබඳව තවතවත් විමසන්නේ නම් ඇත්ත ඇති සැටියෙන් අවබෝධ කරගත හැකි ය. කෙසේ වුව ද වත්මන් භික්ෂු සමාජය තුළ වුව ද විවිධ භේද භින්නතා දැකිය හැකිය. සමහර ප්‍රදේශවල මේ දේවල් සුලභ ය. ගැටුම් වැටුම් සහිතවූත් ආර්ථිකය පසුපස හඹායන්නාවූත් පිරිස් ඇති සමාජයක ජීවත් වන භික්ෂුවට යම් ලෙසකින් ඒ සමාජයෙන් ම යම් විදියේ ගැටලුකාරී තත්ත්වයන්ට පත්වීමට සිදුවන අවස්ථාවන් එළඹිය හැකිය. මෙවන් වූ අවස්ථාවක අප පත්විය යුත්තේ කුමන තත්ත්වයකට ද ? අප අනුගමනය කළ යුත්තේ කුමක් ද ? ආදී පැනයන්ට පිළිතුරු බුද්ධ දේශිත විනයේ අන්තර්ගත ය.
යහපත් සමාජයක නිරවුල් පැවැත්ම සාධනය කරන ප්‍රඥප්තිය හඳුන්වන විශේෂිත නාමය විනය යි. විනය පරමාර්ථ ෂත්‍යයක් නොවූවත් සෑම කල්හිම යහපත් සමාජයකට විනය අත්‍යවශ්‍ය ය. වර්තමානයටත් එසේ ම ය. වර්තමානයේ සමාජ තත්ත්වය මුලින් කෙටියෙන් දක්වන ලදි. එවන් වූ සමාජයක කෙසේ විනයධරව ජීවත් විය යුතු ද යන්න අවබෝධ කරගත යුත්තේ ය. එහිදි ගැටලුකාරී අවස්ථාවන්ට ද පත්විය හැකිය. මේ නිබන්ධනය මඟින් පෙන්වා දෙන්නේ එවන් වූ ගැටලු මුලින් ම අවබෝධ කරගෙන එබඳු ගැටලුකාරී අවස්ථාවන්වල දී ක්‍රියාත්මක විය යුතු ආකාරය පිළිබඳව ය. නැතහොත් වර්තමානයේ භික්ෂුව මුහුණපාන ගැටලු නිරාකරණය කරගැනීම උදෙසා විනයේ ඇති දායකත්වය පිලිබඳ ව ය.
විනය නම් කුමක් ද ?
විනය ශබ්දය වි පූර්ව නී (පාපුණනෙ - පැමිණවීමේ) යන ධාතුවෙන් පරව සබ්බතොණ්වුත්වාවීවා යන කච්චායන සූත්‍රයෙන් අ ප්‍රත්‍යය යොදා නිපන් කෘදන්ත නාමයකි. මෙහි පළමුව ඇති වි යන්න උපසර්ගයකි. එය කෘදන්ත සයක යෙදේ.
විශේෂණාර්ථය
විවිධාර්ථය
විරුද්ධාර්ථය
විගතාර්ථය
වියෝගාර්ථය
විරූපාර්ථය
යනුවෙන් පෙන්වා දෙන්නේ එම සය යි. නී ධාතුවේ අරුත නම් පැමිණවීම යනුයි. විසිට්ඨං වා නයතීති විනයෝ (විශිෂ්ට බවට පැමිණියේ විනය නම් වේ.) විශේෂේණ නයතීති විනයඃ (විශේෂයෙන් පැමිණවීම විනය නම් වේ.) විසුද්ධං වා නයතීති විනයො (විශේෂ වූ පිරිසිදු බවට පමුණුවන බැවින් විනය නම් වේ.) කෙසේ වුව ද ධාතුවේ අරුත පෙන්වුව ද වි යන අපසර්ගයේ බලපෑම මත ප්‍රකටාර්ථයේ අරුත යටපත් වී ගොස් අප්‍රකටාර්ථ කිහිපයක් මතු වී ඇත. විනය ශබ්දයට අරුත් සපයනා විවිධ විනයාර්ථවේදීහු මෙසේ විග්රහ කරති.
විවිධ වසේන නයත්තා විනයනතෝ චෙව කාය වචනං
විනයත්ථ විදූහි අයං විනයෝ විනයෝති අක්ඛාතෝ
විවිධනය ඇතිවන බැවින් ද විශේෂණය ඇතිවන බැවින් ද කය වචන දෙක හික්මවන බැවින් ද විනය නම් වන බව ඔවුන්ගේ විග්‍රහය යි.
විනය ආරම්භ වූයේ කෙදිනක ද ?
විනයෙහි ආරම්භය කෙසේ සිදු වුණේ දැයි නිවැරදිව ම කිවහැකි නොවේ. කෙසේ වුව ද මුල් කාලීනව ධර්මය තුළ ම මෙය පැවති බවට මතයක් පවතී. විනය දේශනාවේ එක් පරමාර්ථයක් ලෙස දැක්වෙන්නේ සද්ධර්මයේ පැවැත්ම තහවුරු කිරීමයි. විනය නියමයන් ධර්මයට පසු පැණ වූ බව සරභංග භික්ෂූන් වහන්සේගේ කථා පුවතින් දැනගත හැකි ය. “මම හීතණ අතින් කඩා පන්සලක් සාදා වාසය කරමි. අද මට හීතණ කැඩීමට අකැප ය. බුදුරදුන් විසින් අපට ශික්ෂා පද පනවන ලදි” යනුවෙන් උන්වහන්සේ පවසා ඇත. මේ ප්‍රකාශයෙන් අපට අවබෝධ කොටගත හැකි වන්නේ මුල් කාලීනව විනය පැනවීම් නොතිබූ බවයි.
විනයෙහි අවශ්‍යතාව ඇතිවන්නේ විවිධ කරුණු කාරණා මුල් කරගෙන ය. විශේෂයෙන් ම මුල් කාලීන භික්ෂුව ගිහි දිවියෙන් නික්ම සියලු සැප සම්පත් අතැර දමා පැවිදි වූයේ පරම නිෂ්ඨාව වන නිවන් සුව ලබා ගැනීමේ පරම පවිත්‍ර චේතනාවෙනි. නමුදු පසුකාලීන වනවිට ඒ සංකල්පය බිඳ වැටී විවිධ හේතු කාරණා රැසක් මුල් කරගෙන පැවිදි භාවයට පත්ව ඇති බව සාසන ඉතිහාසය පිරික්සීමේ දී පෙනී යන කරුණකි.
සංඝ සාසනයේ මුල් ම අවධියේ දී විනය රැකගැනීමෙහිලා ප්‍රාථමික අවස්ථාවන් කිහිපයක් අපට හමු වේ. මේ යුගය හඳුන්වන්නේ පඨමාභිසම්බෝධි යුගය නමිනි. මේ ආකාරයෙන් විනය සාධනයෙහිලා සූත්‍ර රාශියක් මුල් වී ඇති බව පෙනේ. භික්ෂූන්ගේ හික්මීමත් ඒ ආකාරයෙන් ම ඔවුන්ගේ සදාචාරයත් ඇතිකරනු වස් දීඝ නිකායේ සීලක්ඛන්ධ වග්ගයේ එන මේ සූත්‍ර දේශනාවලින් හොඳ ම සාධක ගෙන දේ. ඒ අනුව එහි සඳහන් පරිදි භික්ෂුවකගේ ලක්ෂණ හතරකි.
සීලසම්පන්න වීම - සීලසම්පන්නෝ හෝති
ඉන්ද්‍රීය සංවරය - ඉන්ද්‍රියේසු ගුත්තද්වාරෝ හෝති
ආහාරයේ පමණ දැනීම - භෝජනේ මත්තඤ්ඤූ
සිහියෙන් හා නුවණින් යුක්ත වීම - සත්සම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ හෝති.
මෙහිදී සීලය තුන් වැදෑරුම්ව ඉදිරිපත් කරන අතර ඒවා චූලසීල, මහාසීල හා මජ්ක්‍ධිමසීල ලෙස නම් කර ඇත. මෙහි දී චූලසීල යනුවෙන් පෙන්වා දෙන්නේ වර්තමාන සමාජයේ වුව ද අප අතර වඩාත් ප්‍රසිද්ධව පවතින ආජීව අෂ්ටමක ප්‍රතිපදාවයි. ඊට අමතරව මජ්ක්‍ධිම ශීලයට බීජගාම, භූතගාම, විකෝපනය, සන්නිධිකාරය වැළකීම, නැටුම් බැලීම, සූදු ක්‍රීඩාව, උසසුන් මහ අසුන් දැරීම, ශරීර මණ්ඩනයේ ඇලීම තිරිසන් කතාවේ ඇලීම විග්රහ වාද කතා ඇති කිරීම පණිවුඩ අණපණත් ගෙන යෑම කුහකවීම ආදී වැරදි වලින් වැළකීම දක්වා තිබේ. මහාශීලයට ඇත්තේ නිමිති කීම, සමුද්‍රිකා ශාස්ත්‍ර කීම, නැකැත් කීම, ග්‍රහ තාරකා පිළිබඳ ශාස්ත්‍ර බැලීම, කාලගුණය හා මුද්‍රා ගණන් දැන කීම, වෙද හෙදකම් කිරීම හා බලිබිලි පූජා පැවැත්වීම ආදියගෙන් වැළකීම පිළිබඳ ශික්ෂාවන් ය.
ගිහි දිවිය, භික්ෂූන් වහන්සේ හා විනය
බෞද්ධ සමාජයෙහි ගිහි-පැවිදි වශයෙන් දෙයාකාර බෙදීමකින් යුක්ත ය. එහි දී උපාසක-උපාසිකා නමින් හැඳින්වෙන්නේ ගිහියෝ ය. පැවිදි පිරිස් හඳුන්වන්නේ භික්ෂු-භික්ෂුණි නමිනි. ගොවිතැන් බත් කරමින් ජීවත් වන, පස්කම් සැපෙහි ගිජු වූ, අනේකාකාර කර්මාන්තයන්හි නියැලී දිවි ගෙවන පිරිස හඳුන්වන්නේ ‘ගිහි’ යන නාමයෙනි. ගිහි ජීවිතයේ අරමුණු කවරේ දැ’යි දිනක් දීඝජානු කෝලිය සිටු පුත්‍රයා බුදුන් වහන්සේ සමඟ පැවති සාකච්ඡාවේ දී කෝලිය සිටු පුත්‍රයා සඳහන් කළේ “ස්වාමීනි අපි පස්කම් සුවයෙහි නියැලී අඹුදරුවන් පෝෂණය කරමින් කසී රට නිපද වූ සුවඳ විලවුන් ඇඟ ගල්වමින් රන් රිදී මසු කහවණු ඈ සොයමින් දිවි ගෙවන්නෝ වෙමු” යනුවෙනි. මෙහි දී ගෘහස්ථ ජීවිතයේ ලක්ෂණ දෙකක් පෙන්වා දේ. පළමු කාරණාව වන්නේ පංචකාම සම්පත්තිය වින්දනය කිරීමයි. දෙවැන්න වන්නේ දුක් කම්කටො`ඵ විඳිමින් පැවිදි බවට නොපැමිණ පංචශීලාදී සිල්පද ආරක්ෂා කරමින් දිවිගෙවන්නෝ යන්නයි. මේ අනුව ගෘහ ජීවිතය සම්බාධක සහිත ය. දුක් කම්කටො`ඵ සහිත ය. සසර දුකින් මිදීමේ ක්‍රියාවලිය සඳහා එළඹීම මහත් දුෂ්කර ය. අනේක විධ වූ බන්ධනයෙන් යුක්ත ය.
සාසනික ව්‍යවහාරයේ සඳහන් වන අන්දමට පඤ්චශීලය, ආජීව අෂ්ටමක ශීලය හා උපෝෂථ අෂ්ටාංග ශීලය ආදී ප්‍රතිපදාවන් රැකීම ගිහියාට අදාළ ධර්මයේ හැසිරීම වේ. එහෙත් පැවිද්දාට මේ ක්‍රියාකාරකම්වලින් සෑහීමකට පත්විය නො හැකි ය. මීට වෙසෙසින් වෙනස් වූ ප්‍රතිපදාවක් ඔහු විසින් අනුගමනය කළ යුතු ය. ගිහියාගේ නිවනට ළඟා වීමේ හැකියාව අතිශයින් ම මන්දගාමී ය. මෙය උපමාවකින් පෙන්වා දෙන්නේ “අහසෙහි සරණා නිල් ගෙල ඇති මොණර පක්ෂියාගේ ජව වේගය අඩු ය. මොණර තෙමේ නටයි. හඬලයි. අවට බලයි. පිල් විදහාලයි. හැඩරුව ද පෙන්වාලයි. අභිමානයෙන් අවට බලයි. මේ විසිතුරු නියාවෙන් උගේ ජව වේගය මන්දගාමී වේ” යනුවෙනි. ගෘහ ජීවිත ගත කරන්නේ ද මෙවන් ආකාර බව පෙන්වා දෙයි.
ඉහත කී අවස්ථාවන්ගෙන් මිදීමට භික්ෂුවට හැකියාවකත් ඇත. සම්බාධකයන්ගෙන් මිදී වඩාත් නිදහස් ව නිවහල්ව සිටින උන්වහන්සේගේ ගමන පෙන්වා දී ඇත්තේ හංසයෙක් යනුවෙනි. රාගාදී කෙළෙස් පහසුවෙන් මැඬලිය හැකි නිසාත් උපදනා කෙළෙස් බිඳ දැමීමට වෙර වීර්යය ගන්නා නිසාත් උන්වහන්සේ අතිශයින් ම පිරිසිදු ය. බ්‍රහ්මචරියාවේ යෙදුනෙකි. හංස තෙමේ අහිංසක ය. බ්‍රහ්මචරියාවේ හැසිරෙන පැවිද්දාගේ ගමන් විලාසය ද හංසයාගේ ගමන මෙනි. චාම් බවකින් හා ජව වේගයකින් යුක්ත වන බැවින් භික්ෂුව ද නිවන් මඟට පිවිසෙන්නේ මේ වේගයෙනි. උන්වහන්සේට ගිහියන්ට මෙන් බාධක නැත. රැකබලා ගැනීමට දරුවන් නැත. ධනයක් රැස් කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ නැත.
බෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්සේගේ මූලාරම්භය සිදු වන්නේ මීට වසර දෙදහස් පන්සියයකට ඉහත දී ය. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ පළමු ධර්ම දේශනාව ශ්‍රවණය කිරීමෙන් අනතුරුව පැවිද්ද ලබා ගත් පස්වග තවුසන්ගෙන් ඇරඹි මෙය වර්තමානය වනවිට බොහෝ සෙයින් ව්‍යාප්තව පවතී. ඔවුන්ගේ පැවැත්ම රඳා පවතින්නේ විනය මතයි. (විනයෝ නාම සාසනස්ස ආයු) මුල් කාලීනව බුදුරජාණන් වහන්සේගේ විනය සම්බන්ධ දේශනාව වූයේ පෙර වැඩ සිටි බුදුවරුන් විසින් වඳාළ ‘සබ්බ පාපස්ස අකරණං...’ ආදී ගාථාවන් ත්‍රිත්වයයි. මෙය ‘ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්ෂය’ ලෙස හැඳින්වේ. බුද්ධත්වය ලැබීමෙන් මුල් විසිවස තුළ භික්ෂු සාසනයේ එතරම් විනය පිළිබඳ ගැට`ඵවක් නොවුව ද ක්‍රමයෙන් භික්ෂු සංඝයාගේ ශිඝ්‍ර වර්ධනයත් සමඟ විනය පැනවිමට බුදුන් වහන්සේට සිදු වීය. ‘සම්බෝධායං ඝරාවාසෝ අබ්භෝකාසෝව පබ්බජ්ජා’ යන චේතනාවෙන් යුතුවය මුල් කාලීන සැදැහැත්තන් පැවිදි බවට පත් වූයේ. එහෙත් පසුව ආර්ථික අපහසුතා හෝ පවුල් ප්රශ්න නිසා හෝ වෙනත් ක්ෂණික තීරණ නිසා පැවිදි වූ අය නිසා විවිධ අවිනය වූ ක්‍රියාකාරකම් සසුනේ සිදු විය. භික්ෂූන් වහන්සේලා ගිහි ජනතාවගේ ජීවිත නිවැරදි මඟට යොමු කර විය යුතු නිසා උන්වහන්සේගේ හැසිරීම් රටාව අතිශයින් වැදගත් සාධකයක් බව විනයේ පෙන්වා දේ. කායික මෙන් ම මානසික සංවරය තුළ ලැබෙන සමාධි, අභිඥා ආදිය ඔස්සේ මගඵල ලබා භික්ෂුත්වයේ සුවිශේෂිත්වය උන්වහන්සේ පෙන්වා දී ඇත.
බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් ප්‍රථමව පණවන ලද ශික්ෂාපදයක් ලෙස සඳහන් වන්නේ පාරාජික පාළියේ ඇති මෙථුන ධම්ම පාරාජිකාපත්තිය යි. විනයෙහි එසේ පෙන්වා දුන්න ද මීට පෙර වෙනත් විනය පැනවීම් තිබුණ ද යන්න පැහැදිලිව ම පෙන්වා දිය නොහැකි ය. මේ ඇරඹුමත් සමඟ උන්වහන්සේ භික්ෂූන් වහන්සේලාට මෙන් ම භික්ෂුණීන් වහන්සේලාට ද විනය ශික්ෂාපද පණවා තිබේ. විනය පිටකය සංගෘහිත වීමෙන් පසු එහි ඇත්තේ භික්ෂු විනය ශික්ෂාපද 227ක් හා භික්ෂුණී විනය ශික්ෂාපද 311ක් ය. අප සමහර අවස්ථාවල දී ප්‍රාතිමෝක්ෂ විනය පිළිබඳව සඳහන් කරන හෝ විමසන අවස්ථාවන් ඇත. මෙහි ද ඇත්තේ භික්ෂු භික්ෂුණී උභය සංඝයා ම පිළිපැදිය යුතු විනය ශික්ෂාපද ම ය. විශේෂයෙන් ම කායික හා වාචසික තැන්පත් බව සඳහා මෙහි සූත්‍ර සමුදායක් අන්තර්ගත ය. “ප + අති මොක්ඛං අතිසෙට්ඨං උත්තමංති අත්ථො සීල ගන්ථ භේදතෝ ද්විධං හෝති” යන්නෙන් පෙන්වා දෙන්නේ, අරුත් දනවන්නේ ඉතා ප්‍රමුඛ වූ ඉතා උතුම් වූ යන අරුත යි. මේ අරුත ප්‍රාතිමෝක්ෂයට දීමෙන් එහි පැනෙන උත්කෘෂ්ට බව අවබෝධ කොට ගත හැකි ය. විනය ශික්ෂාපද පැනවීමේ ඇරඹුම සිදු වූයේ මේථුන ධම්ම පාරාජිකාපත්තිය සිදු වීමෙන් පසුව බව මුලින් දක්වන ලදි. ඊට පෙර විවිධ වූ විනය කඩවීම් සිදු වුව ද නීති පැනවීමක් සිදු නොවූයේ සඟ සසුන තුළ තහංචි දමා ආරක්ෂා කිරීමක් පිළිබඳව අදහසක් නොතිබූ හෙයිනැයි අවබෝධ කරගත යුතු ය. දිනක් සැරියුත් හිමියන් බුදුන් වහන්සේ ළඟට ගොස් සඳහන් කළේ දැන් දැන් විනය විරෝධී ක්‍රියාවන් සසුන තුළ සිදුවෙන බවත් මේ සඳහා කඩිනම් වැඩපිළිවෙලක් දියත් කළ යුතු අයුරත් ය. මේ අවස්ථාවේ වුව ද බුදුන් වහන්සේ පෙන්වා දුන්නේ තමන් සුදුසු අවස්ථාවේ දී ගත යුතු සුදුසු ම ක්‍රියාමාර්ගය ගන්නා බවත් ය. මේ නිසාවෙනි සුදින්න භික්ෂුව කාම මිථ්‍යාචාරයේ යෙදීමෙන් පසුව බුදුන් මුලින් දේශනා කළ තම වදන ක්‍රියාවට නැංවූයේ.
බුදුන් වහන්සේගේ මුල් ම අනුසාසනාවන් ශ්‍රවණය කළ භික්ෂූන් වහන්සේලා තම දිවි දෙවැනි කොට ශික්ෂාපද රැකගැනීමට උත්සුක වූහ. ඒ නිසා ශික්ෂාපද පැනවීම කෙරෙහි එතරම් ම සැලකිල්ලක් නොදැක්වීමට ප්‍රබල ලෙස බලපෑවේ මේ වකවානුව තුළ සසුනේ වැඩ සිටි භික්ෂූන් වහන්සේලා මාර්ග ඵලවලට පත්ව වැඩ සිටීමයි. එබැවින් මේ පිරිසට අවවාද අනුශාසනාවක් අවශ්‍ය නොවන බව බුදුන් වහන්සේ ම දේශනා කර ඇත. “ආරධයිංසු වත මේ භික්ඛවේ භික්ඛු ඒකං සමයං හි මේ භික්ඛවේ තේසු භික්ඛුසු අනුසාසනී කරණීයා අහෝසි සත්තුපද කරණීයමේව මේ භික්ඛවේ තේසු භික්ඛුසු අහෝසි.” යනුවෙන් මජ්ක්‍ධිම නිකායේ මූලපණ්ණාසකයේ ඕපම්ම වග්ගයේ සඳහන් වේ. මීට පෙර අවස්ථාවල දී වැඩ විසූ සම්බුදුරජාණන් වහන්සේලා වුව ද දේශනා කර ඇත්තේ මේ ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්ෂය බව එහි දී උන්වහන්සේ වඳාළ සේක. ධම්මපදට්ඨ කතාවෙහි එම ගාථා මෙසේ සඳහන් ය.
සබ්බ පාපස්ස අකරණං - කුසලස්ස උපසම්පදා
සචිත්තපරියෝදපනං - ඒතං බුද්ධානසාසනං
ඛන්තී පරමං තපෝ තිතික්ඛා - නිබ්බාණං පරමං වදන්ති බුද්ධා
න හි පබ්බජිතෝ පරූපඝාතී - සමණෝ හෝති පරං විහේඨයන්තෝ
අනූපවාදෝ අනූපඝාතෝ - පාතිමොක්ඛේ ච සංවරෝ
මත්තඤ්ඤුතා ච භත්තස්මිං - පන්තං ච සයනාසනං
අධිචිත්තේ ච ආයෝගෝ - ඒතං බුද්ධාන සාසනං
ඉහත සඳහන අනුව මුල් කාලීන භික්ෂුවගේ ස්වභාවය මනාකොට අවබෝධ කර ගත හැකි ය. බුද්ධ කාලීනව භික්ෂූන් වහන්සේලා බුද්ධ දේශිත පර්යාප්ති, ප්‍රතිපත්ති, ප්‍රතිවේද යන ත්‍රිිවිධ අනුසාසනය ආරක්ෂා කිරීමට උත්සාහවත් වූහ. මේ නිසා ය පළමු ධර්ම සංගායනාවේ දී කිසිඳු විනය කරුණක් හෝ සංශෝධනය නොකර ආරක්ෂා කරගෙන යෑමට ඒකමතිකව තීරණය වූයේ. පටිපත්ති දේශනා ආරක්ෂා කිරීමට ථෙරවාද භික්ෂූන් වහන්සේ වැඩි සැලකිල්ලක් දැක් වූ බව උන්වහන්සේලාගේ ක්‍රියාකලාප තුළින් අවබෝධ කරගත හැකි ය. ඉතා සු`ඵ වූ වරදේ පවා දොස් දැක ඒ සු`ඵ කරුණින් පවා ආරක්ෂා වීමට ය උන්වහන්සේ ක්රියා කළේ. ප්‍රථම ධර්ම සංගායනාව සිදු කරන ලද්දේ සුභද්‍ර නම් භික්ෂුව විසින් බුද්ධ පරිනිර්වාණය වූ දිනයේ කරන ලද අසැබ් ප්‍රකාශන පදනම් කරගෙන ය. තවත් කරුණු මූලික වුව ද මේ සෑම දේක ම අවසාන ප්‍රතිඵලය වූයේ වසර ගණනාවක් පුරා නිර්මලව බුදු දහම ආරක්ෂා කරගෙන යෑමට කටයුතු සංවිධානය වීමයි. බුදුන් දේශනා කළ විනය ශික්ෂාපද වුව යම් ආකාරයකට සංස්කරණය කළ හැකි බවක් උන්වහන්සේ දිනක් ආනන්ද හිමියන්ට දේශනා කරන ලදින්, පසුකාලීනව වජ්ජිපුත්තක හිමිවරුන් විනය ශික්ෂාවන් සංශෝධනය කරමින් ඔවුනගේ ඕනෑ එපාකම් අනුව දිවිගෙවූ බවත් මේ නිසා ම දෙවන ධර්ම සංගායනාව සිදුකිරීමට මූලික හේතු සාධකයක් වූ බවත් පෙනේ.
තෙවැනි ධර්ම සංගායනාව පැවැත්වීමට වුව මූලික ම සාධකය වූයේ සසුන තුළ විනය පිරිහීම යි. විවිධ මත දරන්නන් මෙහි ඇතු`ඵ වීම නිසා නිර්මල වූ දහම ක්‍රමයෙන් පරිහානියට යන බව මුලින් ම අවබෝධ කරගත්තේ මොග්ගලීපුත්ත තිස්ස මහරහතන් වහන්සේ ය. උන්වහන්සේත් විනය කෙරේ ජීවිතය වුව පිදීමට තරම් අවැසි භික්ෂූන් වහන්සේත් එදා විනය කර්ම නොකර ඉවත් ව ගියේ අවිනයවාදීන් සමඟ විනය විචාරීමෙන් ඇති ප්‍රතිඵලයක් නොමැති නිසාවෙනි. අශෝක රජු තෙරුවන් සරණ ගොස් කෙටි කලකින් ම සසුනේ විනය පිරිහී ඇති බව අවබෝධ කරගත් හෙයින් ඔහුගේ දායකත්වය මත ඉහතින් සඳහන් කළ තිස්ස තෙරුන් සමඟින් ධර්ම සංගායනාවක් පැවැත්වූයේ ය. මෙරටට බුදුසමයේ ආලෝකය ලැබුණේ ද තෙවැනි ධර්ම සංගායනාවේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසිනි. ඒ ලැබීමෙන් පසු වුව ද මෙරට භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ විනය ආරක්ෂා කරගනු වස් මිහිඳු තෙරුන් ඇතු`ඵ පිරිස අරිට්ඨ හිමියන්ට විනය ඉගැන් වූ බවත් මිහින්තලයේ දී විනය සංගායනාවක් පැවැත්වූ බවත් සාසන ඉතිහාසයේ සඳහන් වේ. මෙසේ සංගෘහිත විනය වළගම්බා රජු සමය වන විට ද නිර්මල ව ආරක්ෂා වී තිබුණි. ඔහුගේ රාජ්‍ය කාලයේ දකුණු ඉන්දීය ද්‍රවිඩයින්ගේ ආක්‍රමණයන්ට මෙරට නතු විය. එහිදී වළගම්බා රජුන්ව ආරක්ෂා කරන ලද්දේ කුපික්කල තිස්ස නම් හිමිනමක් විසිනි. කෙසේ හෝ සංවිධානය වී රජරටට විත් ද්‍රවිඩයින් පළවා දැමීමත් සමඟ යළි අනුරාධපුරයේ රජ වූ වළගම්බා රජු කළගුණ සැලකීමක් වශයෙන් කුපික්කල තිස්ස තෙරුන්ට ආරාමයක් කරවා පූජා කර ඇත. මේ ආරාම පිළිගැනීම විනය විරෝධී වූ හෙයින් මෙරට පළමු වරට එවන් වූ ක්‍රියාවක් සිදු වූව ලෙස ඉතිහාසගත විය. මෙවන් වූ විනය විරෝධී ක්‍රියාවන් මෙන් ම භික්ෂූන් වහන්සේලා කායික ව වුව ද විවිධ වූ අවිනය වූ ක්‍රියාවන් සිදු වී ඇත. සමාජය ක්‍රමයෙන් නවීණත්වයට නැඹුරු වීමත් සමඟ ම භික්ෂූන් වහන්සේලා ද එයට නතු වී විනය පිළිබඳ තැකීමක් නොකර ඒ පසුපස හඹා ගිය අයුරු ද සාසන ඉතිහාසයෙන් පෙනේ. මේ සෑම ක්‍රියාවලියක් ම මෙසේ සිදු වුව ද විනය තම දිවි දෙවැනි කොට ආරක්ෂා කරන්නවුන්ට නම් බුද්ධ දේශිත විනය පරිශීලනය කිරීමෙන් හා තම දිවියට ආරෝපණය කර ගැනීමෙන් තම අභිලාෂයන් මුදුන් පත් කර ගැනීමට හැකියාවක් ඇති බව සඳහන් කළ යුතු මනා ය.
මහා වීහාරයීය භික්ෂූන් වහන්සේලා විශේෂයෙන් ම ක්රියා කර ඇත්තේ චතු පාරිශුද්ධ ශීලයෙන් යුක්ත වූ පිරිසිදු උපසම්පදා ශීලය ආරක්ෂා කර ගැනීමයි. මේ බව දඹදෙණි කතාකාවතේ ද සඳහන් වේ. විශේෂයෙන් ම විනය කර්මවල දී වැඩි දායකත්වයක් සැපයිය යුත්තේ උපසපන් භික්ෂූන් වහන්සේලා විසිනි. උපසම්පදාශීලී භික්ෂූන් වහන්සේ අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට නොමැති අවස්ථාවල දී විනය ප්‍රඥප්තීන් වුව පැනවීම් හෝ ඒවා විසඳීම් ද සිදු නොවූ බව ද සාසන ඉතිහාසය සාක්ෂ්‍ය දරයි. මේ ක්‍රියාවලිය සාසනික වශයෙන් හඳුන්වන්නේ ගණ පූරණය යනුවෙනි. යම් භික්ෂුවක් විනය විරෝධි ක්‍රියාවක් කර එයින් පාරිශුද්ධත්වය ලබා ගැනීම සඳහා විනයානුකූලව එම ක්‍රියාව කළ යුතු වේ. ගණ පූරණය නොවීමෙන් එම කාරණාව සඵල කර ගැනීමට නොහැකි වන්නා සේ ම උපසම්පදාවේ දී වුව නවකයාගේ උපසපන් බව රඳා පවතින්නට නම් අවශ්‍ය භික්ෂු සහභාගීත්වය වැදගත් ම සාධකයකි. එම කරුණ දඹදෙණි කතිකාවතේ ද මෙසේ සඳහන් කර ඇත. “....චතුර්වර්ගකරනීය කර්මයක් යටත් පිරිසෙයින් අටනමක් ඇතිව කටයුතු පවරුණු විනා පංච වර්ග කරණීය කර්මයක් තිස්නමක් හෝ පන්තිස් නමක් ඇතිව කටයුතු....” මේ විනය කර්මය වුව භික්ෂු නියමයෙන් සකසා ගත්තක් විය. කෙසේ වුව ද මේ ක්‍රියාවලිය මේ ආකාරයෙන් සම්මත කර නොගත්තා නම් වර්තමානය වන විට භික්ෂු සංස්ථාව අතිශය දරුණු කඩා වැටීමකට ලක් වීමට ඉඩ තිබුණි. අතීතයේ සිට ආරක්ෂා කරගෙන පැමිණි ලංකාවේ ථේරවාදී භික්ෂු සාසනයත් එලෙසින් ම පරියත්ති ශාසනයත් පටිපත්ති ශාසනයත් පිරිසිදුව ආරක්ෂා කළා සේ ම වර්තමානයේ දීත් බුදු සසුන ආරක්ෂා කිරීමේ වගකීම පැවරී ඇත්තේ ලාංකේය භික්ෂූන් වහන්සේ ප්‍රධාන පාලක පාලිත ජනතාව වෙතයි.
වර්තමාන භික්ෂුවගේ ගැට`ඵ නිරාකරණය සඳහා බුදුරදුන් දේශිත විනයේ උපයෝගිතාව
ථේරවාදීන් මෙන් ම අනෙකුත් භික්ෂු සම්ප්‍රදායයන්වල විනය ශික්ෂාපද ඇතුළත් කොටස අති ශ්‍රේෂ්ඨත්වයෙන් සලකා ඇති බවක් පෙනේ. චීන ජපාන ආදී රටවල පවා රිශ්ශු යනුවෙන් බෞද්ධ නිකායයන් පිහිටුවාගෙන ඇත. බුදු දහමේ පැනෙන්නේ මෙම අදහස ම ය. (‘විනයෝ නාම සාසනස්ස ආයු’) මෙහි ඇත්තේ විනයේ පිහිටීම මත සසුන පවතී යන අරුතයි. මීට ප්‍රධානතම හේතුව නම් භික්ෂු ජීවිතය විනය සමඟ එකට බැඳී පැවැත්මයි. ශාසනය යනු වෙහෙර විහාරවත් සෑම`ඵ බෝම`ඵවත් නොව භික්ෂූන් වහන්සේ ම ය. භික්ෂූන් වහන්සේගේ පැවැත්ම විනය සම්ප්‍රයුක්ත වන්නේ නම් එයින් ම සසුන ආරක්ෂා වේ. යම් හෙයකින් භික්ෂුව අවිනයවාදීව කටයුතු කෙරේ නම් ඔහු භික්ෂු සමාජයේ සාමාජිකත්වයට හිමිකම් නොකියයි. යම් හෙයකින් පර්යාප්ති පරිහානියට ගියේ නම් එය ම සාසනාන්තර්ධානයට හේතු කාරණාවක් වේ. එයිනුදු පිරිහෙන්නේ විනය යි. මින් ගම්‍ය වන කරුණ වනුයේ ශාසන ප්‍රවෘත්ති සඳහා විනයෙහි පැවැත්ම අත්‍යන්තයෙන් ම උපකාරී වන බවයි. බුදුරදුන් ජීවිත කාලය පුරාවට ම අනුන්ගේ නිදහස අතිශයින් ම අගය කළ ශාස්තෲවරයෙකි. එහි දී වැදගත් ම සාධකය ලෙස ගැනෙන්නේ විනය පිටකය යි. විනයෙහි අරමුණ හා එහි ඇරඹුම, ශ්‍රාවකයින් නීති සමුදායකින් ඇද බැඳ තබා ඔවුන්ගේ ස්වාධීන චින්තනයන් විනාශ කර දැමීම නොවේ. විශේෂයෙන් ම භික්ෂුව තුළ ඇති කරගත යුතු හික්මීම අන්‍යයන් ප්රිය කරන සදාචාරාත්මක සමාජයක් බිහි කිරීම උදෙසා විය යුතු ය. අනුන් අභිමුව විනයෙහි අග්‍රප්‍රාප්ත අයෙකු ලෙස පෙනී සිටීමක් මෙයින් ගම්‍ය වන්නේ නැත. ස්වසන්තානය මුලින් ම දමනය කරගෙන (“පාතිමොක්ඛ සංවර සංවුතො විහරති ආචාර ගෝචර සම්පන්නෝ අනුමත්තේසු වජ්ජේසු භය දස්සාවී” ) මේ සැලකිල්ලට නැඹුරු විය යුතු ය.
වරෙක බුදුරදුන් ආසවට්ඨානීය ධර්ම කාරණා හතරක් දේශනා කොට ඇත. රත්තඤ්ඤු මහන්ත (බොහෝ කල් පැවතීම), වෙඵුල්ල මහන්ත , ලාභග්ග මහන්ත (ලාභයන්ගෙන් සමන්විත වීම) හා බාහුසච්ච මහන්ත (බහුශ්‍රැත පිරිස් වැඩි වීම) යනු එම කරුණු ය. කෙසේ වුව ද භික්ෂූන් වහන්සේලා වශයෙන් අප කළ යුතු දේ නම් නොපැහැදුණුවන්ගේ පැහැදීමටත් (අප්පසන්නානං වා පසාදාය) පැහැදුණු අයගේ පැහැදීම තීව්‍ර වන අයුරනුත් (පසන්නානං වා භීය්‍යෝභාවාය) කටයුතු කිරීමයි. බුදුන් වහන්සේ උන්වහන්සේගේ සව්වන් කෙරෙහි අතිශය බලාපොරොත්තු සහිතව වැඩ විසූ බව උන්වහන්සේ වරෙක දේශනා කළ එක් පාඨයකින් ප්‍රකට වේ. “යං මයා සාවකානං සික්ඛාපදං පඤ්ඤත්තං තං මම සාවකා ජීවිත හේතුනාතික්කමන්ති” යන්නෙන් එය ගම්‍ය වේ. විටෙක උන්වහන්සේ විනය අති බැරෑරුම් ලෙස පැනවීමක් කළ ද පසුකාලීනව එහි අනුප්‍රඥප්තීන් ද එක් වීම මත යම් සැහැල්ලු බවක් ද දක්නට ලැබේ. එහෙත් කිසිම දිනෙක පාරාජිකාපත්තියකට යම් භික්ෂුවක් පත් වූයේ නම් නැවත එයින් මිදෙනු නොහැකි වන්නේ ය. ඔහු භික්ෂු සමාජයට නොගැළපෙන හා සහවාසයට නුසුදුස්සෙක් වන්නේ ම ය. (අයසපි පාරාජිකො හොති අසංවාසො) ඔහු හෝ ඇය පැවිදි වූ ආත්මයේ දී නැවත උපසපන් වීමට නොහැකි වීම මෙහි ඇති එක් සාධකයකි. එය පාරාජික පාළියෙහි දැක්වෙන්නේ “සෙය්‍යථාපි නාම පුරිසෝ සීසච්ඡින්නෝ අභබ්බෝ තේන ශරීර ඛන්ධනේන ජීවිතුං එවමේව භික්ඛු අස්සමණෝ හෝති අසක්‍ය පුත්තියෝ” යනුවෙනි. මීට අමතරව සමන්තපාසාදිකාවේ ද මේ අයුරින් ම දක්වා ඇත. “පාරාජිකෝති පරාජිතෝ පරාජයං ආපන්නෝ අයං හි පාරාජිකා සද්දෝ සික්ඛාපදාපත්ති පුග්ගලේසු වත්තති.” මෙහි පාරාජිකෝ යන්නෙන් පැරදුනු බවත් හිස් සුන් පුද්ගලයෙකුට ජීවත් වීමට වාසනා ගුණය නොමැතිවන්නා සේ ම පරිජි වූ උපසපන් භික්ෂුව අශ්‍රමණයෙකු, අශාක්‍යපුත්‍රයෙකු වන බවත් ඔහුට ද සසුනේ පැවැත්මක් නොමැති බව පවසයි. පරිවාර පාළියේ ද පරිජි වීම පිළිබඳව මෙසේ සඳහන් වේ.
“පාරාජිකන්ති යං වුත්තං - තං සුණෝති යථාතතං
චුතෝ පරද්ධෝ භට්ඨෝ ච - සද්ධම්මාභිනිරංකතෝ
සංවාසෝ ච තහිං නත්ථි - තේනේතං ඉති වුච්චති”
ඉහත ගාථාවෙන් ද පැනෙන්නේ මුලින් සඳහන් කළ පාඨයන්ගේ අරුත්වලට සමාන අදහසකි. ආශ්‍රවයන්ගෙන් පිරුණේ, අසද්ධර්මයෙන් යුතු වූයේ, පිරිහුණේ, ගිළිහුණේ, පැරදුණේ, ඒ පුද්ගලයා සමඟ කිසිම සබඳතාවක් නොමැත යන්නයි. අප සාකච්ඡා කළ යුතු මුල් ම සිකපදය වන්නේ මේථුන ධම්ම පාරාජිකාපත්තිය යි. කාම සේවනය කිරීම තුළින් භික්ෂු විනයට වන හානිය සළකා පාරාජිකාපත්ති ගණයට ඇතුළත් කර ඇත. සංවාසයේ යෙදිම නම් යමෙක් තවත් පණ ඇති අයෙකු සමඟ ලිංගිකව හැසිරීමයි. මෙම පාරාජිකාපත්තිය තිස් ආකාරයකින් සිදුවිය හැකි බව විනයේ සඳහන් ය. වච්චමග්ග, පස්සාව මග්ග, මුඛමග්ග යනුවෙන් මාර්ග තුනක් ද මනුෂ්‍ය ස්ත්‍රිය, අමනුෂ්‍ය ස්ත්‍රිය, තිරශ්චාන ස්ත්‍රිය, මනුෂ්‍ය උභතෝ බ්‍යඤ්ජනක, අමනුෂ්‍ය උභතෝ බ්‍යඤ්ජනක, තිරශ්චීන උභතෝ බ්‍යඤ්ජනක අයගේ මාර්ග තුන බැගින් 18 කි. මනුෂ්‍ය පණ්ඩක, අමනුෂ්‍ය පණ්ඩක, තිරශ්චින පණ්ඩක, මනුෂ්‍ය පුරුෂ, අමනුෂ්‍ය පුරුෂ, තිරශ්චීන පුරුෂ යන අයගේ දෙක බැගින් 12 කි. මේ පරිද්දෙන් 32ක් වේ. මෙය භික්ෂූන් වහන්සේට මෙන් ම භික්ෂුණීන් වහන්සේලාට ද පොදු විනය පැනවීමකි. මෙයින් මිදිය හැකි පිරිසක් ද විනයේ දක්වා තිබේ. අජාතං තස්ස (නොදන්නා තැනැත්තාට), අසාදියං තස්ස (නො ඉවසන්නාට), උන්මත්තකස්ස (උන්මත්තකයාට), ඛිත්ත චිත්තස්ස (වික්ෂිප්ත වූ තැනැත්තාට), වේදනං තස්ස (දෙව්නාවෙන් යුතු වූ තැනැත්තාට), ආදිකම්මිකස්ස (ආදි කම්මිකයාට) යනාදීන්ට මෙයින් මිදීමේ හැකියාව ඇත. ආදිකම්මිකයා වුව ද ඔහුට නැවත වරක් මේ වැරැද්ද කළ නොහැකිය. කළේ නම් ඔහු පාරාජිකාපත්තියට පත් වේ. මේ නයින් බලන කල බුදුන් වහන්සේ පැනවූ මුල් ම සිඛ පදය මඟින් ම වර්තමාන සමාජයේ වෙසෙන භික්ෂුවට වරද සිදුවන අන්දම අවබෝධ කරගෙන ඉන් මිදීමේ හැකියාව උදා වී ඇත.
වර්තමාන සමාජයේ දක්නට ලැබෙන අසන්නට ලැබෙන දේ අතර වැඩිපුර ම ඇත්තේ හදවත කකියවන ආකාරයේ සමාජ විෂමතාවන් ය. ස්ත්‍රී දූෂණ මෙන් ම ළමා ලිංගික අපයෝජනය ශීඝ්‍රයෙන් වැඩිවීමක් පෙන්නුම් කරයි. අන් රටවලට සාපේක්ෂව බලන කල එය රටේ සුබ සිද්ධියට මෙන් ම කීර්ති නාමයට මහත් කැළලකි. එවන් වූ සමාජයක භික්ෂූන් වහන්සේලා ලෙස මේ ක්‍රියාවන් කෙරෙහි බැලිය යුත්තේ පිළිකුල් සහගත දෘෂ්ටිකෝණයෙනි. ථේරවාද බුදුදහම පවතින මෙරටේ යම් ලෙසකින් භික්ෂූන් වහන්සේ සම්බන්ධ කරමින් මේ ආකාර වූ අපයෝජනයක් සිදු වුණැ’යි ප්‍රචලිත වුවහොත් එය සාසනික වශයෙන් වන දරුණුතම හානියකි. ඒ නිසා ඉහතින් පෙන්වා දුන් කරුණු වටහා අතිශය චිත්ත දමනයෙන් යුත් භික්ෂුවක් නිර්මාණය වීම සසුන පැවතීමට මහත් රුකුලක් වනු නො අනුමාන ය. මේ නිසා බුදුන් වහන්සේ පෙන්වා දුන් හා පැණ වූ මේ විනය ශික්ෂාවන් කෙරෙහි තම තමන්ගේ සිත් සතන් මෙහෙයවා කුඩා වරදේ වුව භව උපදවා වැඩ විසීම අතිශය වැදගත් ය.
දෙවැනි පාරාජික ශික්ෂාපදය වන්නේ අදින්නාදාන පාරාජිකාපත්තිය යි. මෙය ද මුලින් සඳහන් කළ ආකාරය සේ ම භික්ෂුත්වයට හානි පැමිණවිය හැකි වූ පාරාජිකාවකි. අප නොසිතන ලෙසින් වුව මේ පාරාජිකාව සිදු විය හැකි ය. අප සිතන්නේ පාරාජිකාව සිදු වන්නේ යමක් සොරකම් කළ විට පමණක් ය කියා යි. නමුත් මෙහි දැක්වෙන්නේ ඊට හාත්පසින් ම වෙනත් විධියකි. මෙම පරිජි බව සිදු වන අවස්ථා පන්විස්සක් ඇති බව විනයේ සඳහන් ය. එය අනු කාණ්ඩ පහකට බෙදා වෙන්කර ඇත. පහත දැක්වෙන්නේ එය යි.
01. සාහත්තික පඤ්චකය
සාහිත්තික පඤ්චකය (අන්සතු වස්තුව තමන් සොර සිතින් ගැනීම)
ආණත්තිය පඤ්චකය ( අනුන්ට අණ කොට සොරකම සිදු කරවීම)
නිස්සග්ගිය (බඩුවක් විසිකොට ගැනීම)
අත්ථ සාදක (භාණ්ඩය ලැනීමට පෙර සිදුවන පාරාජිකාව/ අසවල් තැන අසවල් දෙය ගැනීමට කිම)
ධුර නික්ඛේප ( හිමිකරු බලාපොරොත්තු අත්හැරීම)
02. පුබබ් පයෝග පඤ්චකය
පුබ්බ පයෝග (සොරකම සිදුකිරීමේ වෑයම)
සහපයෝග (උත්සාහය සමඟ ඹ ඇතිවන අවහාරය)
සංවිදාවහාරය (දෙදෙනෙක් එකතුව කතා කරගෙන කරන සොරකම)
සංකේත කමම්ාවහාරය (වේලාවක් නියම කොට සොරකම් කිරීම)
නිමිත්ත කමම්ාවහාරය (මම සඤ්ඤා කළ විට ගත යුතු යැයි කීම)
03. ථෙය්‍යවහාර පඤ්චකය
ථෙය්‍යාවහාර (අයිතිකරුට නොදැනෙන සේ සොරකම් කිරීම)
පසය්යාවහාරය (බලහත්කාරයෙන් ගැනීම)
පරිකප්පාවහාරය (තමාට හිමි නම් ගනිමි නැත්නම් දමා යමී යන අවිනිශ්චිත බවෙන් සොරකම් කිරීම)
පටිච්ඡන්නාවහාරය (කොළ රොඩුවලින් හෝ පස්වලින් වසා තබා පසුව ගැනීම)
කුසාවහාරය (කුසපත් ඇදීමේ දී මාරුකර ගැනීම)
04. නානාභාණ්ඩ පඤ්චකය
අන්සතු වස්තුව නඩු කියා අයිති කර ගැනීම
තමා විසින් ගෙන යමින් සිටියදී සොර සිතින් ගැනීම
තමා වෙත පරිස්සමට තබා ගිය දේ නැවත නොදී ගැනීම
ඉරියව් වෙනස් කරවා ගැනීම
වස්තුව තිබූ තැනින් ගැනීම
05. ඒක භාණ්ඩ පඤ්චකය
ඒක භාණ්ඩ පඤ්චකය නම් අනුන් ෂතු ජීවි අජීවි වස්තුව නඩු කීම් ආදියෙන් අයිති කර ගැනීමයි. මෙම අදින්නාදාන පාරාජිකාපත්තිය භික්ෂු භික්ෂුණී දෙපිරිසට ම සාධාරණ වූවකි.
ඉහතින් සඳහන් කළ පරිදි සොරකම් කිරීම හේතුවෙන් භික්ෂුවගේ උපසපන් බව විනාශ වී යන බව පෙන්වා දෙයි. වත්මන් සමාජයේ විවිධ සොර මැරකම් සිදු වන අවස්ථා ද ඇත. මේ අතර භික්ෂූන් වහන්සේලා ද ඒවාට පැටලී ඇති ස්වභාවයක් ද දක්නට ලැබේ. මේ නිසා නැවත වරක් තමන් කරන ක්‍රියාව නිවැරදි දැයි සිතා බැලීමට අවස්ථාවක් උදාකර ගත යුතු ව ඇත. විශේෂයෙන් ම භික්ෂූන් වහන්සේලා විහාරස්ථාන සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමේ දී අන්‍ය විහාරස්ථානයන් ද තමන්ගේ සන්තකයට ගැනීමට වෙර දරණ යුගයකුයි මේ ගෙවී යන්නේ. එවන් වූ පසුබිමක ඔවුන්ගේ ශික්ෂාකාමීත්වය යටපත් වී ඒ වෙනුවට භික්ෂූන් සමඟ සම්බන්ධ වීම වැළැක්වීමේ පාරාජිකාපත්තියට ඔවුන් දැනුවත්ව ම හෝ නොදැනුවත්ව ම පත්වේ. අප භෞතික දේපළ හෝ වෙනත් කිසිවක් රැකීම හෝ ගැනීම නොව අපගේ ආධ්‍යාත්මික දියුණුව කෙරෙහි වැඩි උනන්දුවකින් යුක්තව ක්‍රියාකිරීම වැදගත් කාරණාවකි. සමහර විහාරස්ථානවල වැඩවසන හිමිවරුන් තම ජීවිත කාලය පුරාවට ම උසාවිවල රස්තියාදු වී තම වටිනා කාලය අපතේ යවා ගනී. අනුන්ට තෘෂ්ණාව බිඳ හෙළිය යුතු බව පවසමින් තමන් තව තවත් ඒ කෙරෙහි ම එල්බ ගෙන ක්රියා කිරීම අතිශයින් ම ශෝචනීය කාරණාවකි. බුදුන්ගේ මෙම විනය ශික්ෂාපද නිසි ආකාරයෙන් පිළිපදින්නෙකුහට කිසිඳු විනය විපත්තියක් සිදු වන්නේ නැත. ඒ හෙයින් මේ දූෂිත සමාජයේ සුප්‍රසන්න චරිතයක් බවට පත් වීමට භික්ෂූන් වහන්සේට බුදුන්ගේ විනය නියමයන් අතිශය පිටුවහලකි.
තෙවැනිව වුව දැක්වෙන්නේ භික්ෂූන් වහන්සේලා අතින් සිදු විය යුතු අතිශය භයංකර වූ ක්‍රියාවක් වළක්වනු වස් දේශිත ශික්ෂාපදයකි. එය නම් මනුස්සවිග්ගහ පාරාජිකාවයි. මෙයින් පැනෙන්නේ අනුන්ගේ දවි තොර කිරීමට උදව් වීම හෝ කිරීමයි. එය සිදු කිරීමේ ප්‍රයෝග සයක් දක්වා තිබේ.
01. සාහත්තික පයෝග (තමන්ගේ අතින් මරණයේ ගුණ වැනීම)
02. ආණත්තික පයෝග (අණ කිරීම)
03. නිස්සග්ගිය පයෝග (දුර සිටින්නවුන් වෙඩි තැබීම් ආදියෙන් මැරීම)
04. ථාවර පයෝග (වළවල් කැණීම හෝ උගුල් ඇටවීම)
05. විජ්ජාමය පයෝග (හදිහූනියම් ගුරුකම් ආදිය කිරීම)
06. ඉද්ධිමය පයෝග (ඍද්ධියෙන් මැරීම)
අනුන් මරණයට පත් කිරීම අතිශය බිහිසුණු ක්‍රියාවලියක් වනු නො අනුමානය. නමුත් වත්මන් සමාජයේ මේ ක්‍රියාවලිය සාමාන්‍යකරණය වෙමින් පවතින බව පෙනේ. නිරන්තරයෙන් ම අපට අසන්නට ලැබෙන්නේ දකින්නට ලැබෙන්නේ මනුෂ්‍ය ඝාතනයන් ය. ඒ කෙසේ වුව ද මේවා සඳහා බලකිරීමක් භික්ෂූන් වහන්සේ නොකරන්නේ නම් අතිශය වැදගත් ය. මේ පාරාජිකාපත්තිය ආරක්ෂා කිරීම අතිශය පහසු ය. කිසිවෙක් තමන්ගේ දිවි තොර කරන්නේ නම් එයට සියල්ලෝ ම අත්‍යන්තයෙන් ම අකැමැති ය. ඉතින් භික්ෂූන් වහන්සේලා ද එම ක්‍රියාවලියෙන් ඈත් වී සිටින්නේ නම් යහපත් ය. ගෝලීයකරණයට බඳුන් වීමත් සමඟ ම මනුෂ්‍ය ඝාතනය ශීඝ්‍රයෙන් වර්ධනය වුව ද භික්ෂූන් වහන්සේලා මේ ක්‍රියාවලීන් සමඟ ගැටීමක් නැත. යම් අවස්ථාවන් තුළ දී වුව ඇතැමෙක්ට උපදෙස් දිය හැකිය මරණයේ ගුණ කීම් හා මරණයට පොළඹවන ආකාරයෙන්. නමුත් එය පාරාජිකාපත්තියක් ය යන හැඟීම ඇති වීමට එම කරුණ අවබෝධ කරගෙන සිටිය යුතු ය. එසේ හෙයින් මරණයේ ගුණ වැයීමත් හදි හූනියම් කිරීමත් ආදිය නොසිතා වුව ද සිදුවිය හැකි වරදක් නිසා එයින් ආරක්ෂා විය යුතු ය. සමහර විට කුසේ සිටිද්දී දරුවා මරණයට පත් කිරීමට බෙහෙත් ආදිය ලබා දෙන අවස්ථා ඇත. එහි දී පවා (‘මාතුකුච්ඡියස්මිං පඨමං චිත්තං උප්පන්නං පඨමං විඤ්ඤාණං පාතුභූතං යාව මරනං කාලා එත්ථන්තරේ ඒසෝ මනුස්ස විග්ගහෝ නාම’) මේ පරිජි බව සිදු වේ.
සිව් වැනිව දක්වන්නේ එවන් වූ ම තවත් විනය සිකපදයකි. මෙය ද අතීතයේ පටන් ම අන්‍යයන් කෙරෙහි විස්වාසය ගොඩනැගීම සඳහා දායක විනැ’යි කිව හැකි විනය ප්‍රඥප්තියකි. එනම් උත්තරීමනුස්සධම්ම පාරාජිකාවයි. එයින් කියැවෙන්නේ තමා ළඟ නැති උසස් ගුණයන් ඇති බව ප්‍රකට කිරීමයි. විශේෂයෙන් ම ධ්‍යාන, විමෝක්ෂ, සමාධි, සමාපත්ති, ඤාණදස්සන, මග්ග, භාවනා, ඵල, සච්ඡිකිරිය, ක්ලේශ ප්‍රහාණය, සිත නීවරණයන්ගෙන් තොර බව, ශුන්‍යාගාරයේ තදින් ඇලීම යන ගුණයන් ය. මේවා යමෙක් තුළ නොමැතිව ඇතැයි යනුවෙන් පැවසීම පාරාජිකාවට පැමිණීමකි. තමාගේ නැති ගුණයක් ප්‍රකට කොට අනුන්ගෙන් ප්‍රසංසාවක් ලබා ගන්නේ නම් එකෙණෙහි ම පරිජි වේ. පසුව තමා මුසාවාදයක් ය කීවේයැයි පැවසුවත් ඒ වන විටත් පරිජි වී හමාර ය. මෑත භාගයේ දී මෙලෙස මුසාබස් දොඩා තමන්ගේ නැති ගුණ පවසන්නවුන් සිටින බව අසන්ට දකින්ට ලැබෙන දේ අනුව පෙනේ. එහෙත් ඔවුන්ගේ මේ ප්‍රකාශ තුළින් ම ඔවුන් පරිජි වූ අය බවට පත් වී හමාර ය. එහෙයින් ශීල ශික්ෂාවෙහි සමර්ථ භික්ෂූන් වහන්සේලා කිසි දිනෙක ලාභාපේක්ෂාවෙන් මෙවන් වූ දෙඩීම් සිදු කරන්නේ නැත. තමගේ දායක පක්ෂය මෙන් ම අනුගාමිකයින් තවතවත් නංවාලනු පිණිස ය මෙවන් අමූලික වූ දෙඩීම් ඇති කරන්නේ. සමාජ පරිහානියත් භික්ෂූන් කෙරෙහි දැඩි කලකිරීම් ඇති කරවන මෙම ප්‍රකාශයන් මත වර්තමානයේ සංඝ සමාජය කෙරෙහි රටේ පොදු බෞද්ධ ජනතාව බලන්නේ මිථ්‍යාදෘෂ්ටියෙන් යුක්තව ය. මේ පාරාජිකාවන් හැරුණු විට පරිවාස කාලයක් මානත් පිරීමෙන් ශුද්ධි විය හැකි තවත් ශික්ෂාපද රාශියක් ඇත. මේවා සංඝාදිසේස ලෙස නම් කෙරේ. මේවා පාරාජික පාළියේ විස්තර කර ඇත්තේ පහත පරිදි ය.
“සංඝෝ ච තස්සා ආපත්තියා පරිවාසං දේති මූලාය පටිකස්සති මානත්තං දේති අබ්භේති න සම්බහුලා න ඒක පුග්ගලෝ තේන වුච්චති සංඝාදිසේසෝති තස්සේව ආපත්තිනිකායස්ස නාම කම්මං අධිවචනං තේන’පි වුච්චති සංඝාදිසේසෝ’ති” සංඝාදිසේස යනුවෙන් හැඳින්වීමේ දී මේ කර්ම සඳහා සංඝයා ම පිරිවෙස් දෙයි. මුලට අදී. මානත් දෙයි. අබ්බානය කරයි. බොහෝ දෙනා ද නොවෙති. එක් අයෙක් ද නොවෙයි. ඒ හෙයින් සංඝාදිසේස නම් කියනු ලැබේ.
සමන්තපාසාදිකාවේ මේ පිළිබඳව දක්වා ඇත්තේ මෙසේ ය. “අයං සංඝාදිසේසෝ නාම ආපත්ති නිකායෝති ඒවං සම්බන්ධෝ වේදිතබ්බෝ වචනත්තෝ පනෙත්ථ සංඝෝ ආදිම්හිචේව සේසේ ච ඉච්ඡිතබ්බෝ අස්සාති සංඝාදිසේසෝ”
යනුවෙනි. මේ ආකාරයෙන් ඇති විනයාපත්ති සිදු වන අවස්ථා දෙකක් පිටකයේ දක්වා ඇත. පඨමකාපත්තිය හා යාවතතියක යනු ඒ ද්විද්වය යි. පඨමාපත්තිය නම් වරද කළ විට ම ඇවැත සිදු වීමයි. යාවතතියක නම් අවවාද කළ විට ද අවස්ථාවන් තුනක දී එය පිළි නොගන්නේ නම් සිදුවන ඇවැතයි. මේවා භික්ෂු භික්ෂුණි දෙපිරිසට ම පොදු ය. මෙහි ථුල්ලච්චය ආපත්ති ගණන සතාසූවකි.
01. පඨමාපත්තික
සුක්ක විසට්ඨි (අයථා ශුක්‍ර මෝචනය)
කාය සංසග්ග (අනුරාගයෙන් මාගමකගේ ශරරීවයන් ස්පර්ෂ කිරීම)
දුට්ඨුල්ලෝභාසන (මාගමට අසැබ් ලෙසින් බැණීම)
අත්ථකාම පාරිචරිය ( තමාට මෛථුනයෙන් මෙහෙ කිරීමේ අනුසස් මාගමකට පැවසීම)
සංචරිත්ත ( ස්ත්‍රීන් පුරුෂයන් කෙරෙහි පෙම් පණිවුඩ හුවමාරුව)
කුටීකාර (විනය විරෝධී ලෙස කුටියක් සාදා ගැනීම)
විහාරකාර සික්ඛා ( විනය විරෝධී ලෙස විහාරයක් සාදා ගැනීම)
දුට්ඨදෝස (සිල්වත් භික්ෂුවකට පාරාජිකාපත්තියට පැමිණියේ යැයි අමූලිකව බිණීම)
දුතියට්ඨදෝස (කිසියම් ක්ලේශයක් වසන් කොට ගෙන පාරාජිකාපත්තියෙන් චෝදනා කිරීම)
02. යාවතතියක
සමග්ගස්ස සංඝස්ස භේදාය පරක්ඛමන (සංඝ භේදය)
දුතිය සංඝභේදක (සංඝ භේදයකට අනුවර්තනය කිරීම)
දුබ්බවජාතික (ශික්ෂා පදයක් පෙන්වා දී අවවාද කරන විට එය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම)
කුලදූසක (කුල දූෂණය)
මෙහි සඳහන් කළ විනය ශික්ෂාවන් බිඳ හෙළීම වර්තමාන සමාජයේ බහුලව සිදුවන බව ඉඳුරා ම කිව හැකි ය. ලෞකිකත්වයට නැඹුරු වීම මත භික්ෂුව වුව ද කටයුතු කරන්නේ ආධ්‍යාත්මික ගුණ වගාව දියුණු කිරීමට නොව භෞතික සම්පත් පොදි බැඳ ගැනීමට ය. කාමභෝගී ජීවිත ගත කරන ගිහියන්ගේ තත්ත්වයට අද වන විට භික්ෂුව ද පත්ව සිටීම අවාසනාවන්ත කාරණාවකි. ධර්මය විචාරණ උගත් බුද්ධිමත් පිරිස විහාරස්ථාන කෙරෙහි ඇති කරගෙන සිටින බැඳීම කෙමෙන් හීන කෙරෙන්නේ මේ ක්‍රියාවන්වල ප්‍රතිඵල නිසාවෙනි. පාරාජික, සංඝාදිසේස, පාචිත්තිය යන තුනෙන් නියත නොවූයේ කවරෙක් ද? ඒ අනියතයන් ය. සංඝාදිසේස භික්ෂුවක් ඉදිරියේ දී පැමිණ යාඥා කොට අබ්බාන කර්මයෙන් පසු පරිවාස කාලයෙන් මිදී පාරිශුද්ධ විය හැකිය. නිස්සග්ගිය පාචිත්තිය නම් වරදට මූලික වූ පාත්‍රා හා සිවුරු ආදිය සංඝයා මැද අනෙකෙකුට ඇවැත් දෙසා ඉන් නිදහස් කර ගැනීමයි. මේවාට මේ ආකාර වූ පදභාජනීයේ දී විස්තර දක්වා ඇතිමුත් පාචිත්තිය පාටිදේසනීය සේඛියා යන වචනයන්ට අර්ථකථන සපයා නැත. පාචිත්තියේ දී තමන් අතින් යම් වරදක් සිදු වූයේ නම් එය අනෙක් භික්ෂුවට දන්වා පිරිසිදු විය හැකිය. පාටිදේසනීය නම් තමන් කළ වරද අන්‍ය භික්ෂූන්ට ප්‍රකාශ කොට පිරිසිදු විය හැකිය. සේඛියාවන් උල්ලංඝණය කිරීමෙන් දුකුලා ඇවැත් සිදු වන බව බුදුරදුන් දේශනා කොට ඇත. එය ද අන් භික්ෂුවක් ඉදිරියේ ප්‍රකාශ කොට ශුද්ධිය ලබා ගත හැකිය.
සමහර සංඝාදිසේස ශික්ෂාපද පැනවීමේ දී මනුෂ්‍යත්වයට මූලිකත්වය ලබා දි ඇත. සංඝාදිසේසවල එන පළමු සිකපදය වන්නේ සුක්ක විසට්ඨිය යි. මෙහි දී මුලින් ම පැනවූයේ සිහියෙන් කුමන හෝ විදියකින් ශුක්‍ර මෝචනය කළේ නම් ඇවැත් වන බවයි. එහෙත් සිහිනෙන් හෝ නො දැනුවත්ව සිදු වූයේ නම් එවන් ඇවැතක් සිදු නොවන බව පෙනේ. උදායි භික්ෂුවගේ නොහොඹිනා ක්රියා කලාපය හේතුවෙන් පනවන්නට යෙදුන දෙවන සංඝාදිසේස සිකපදය මෑත කාලීන වුව ද ප්‍රවේෂම් විය යුත්තක් යැයි හැඟේ. මන්ද එයින් අරුත් දැනවෙන්නේ සිතා මතා ම කාන්තාවන්ගේ අගපසඟ ඇල්ලීමයි. භික්ෂුවගේ නවිය සම්බන්ධ කිරීමේ දී එවන් ක්‍රියාවක් සිදු වන්නේ නම් එය සමාජයේ භික්ෂුවගේ සම්භාවනීයත්වයට මහත් කැළලක් වීමට ඉඩ ප්‍රස්ථාව වැඩි ය. මෑත කාලීනව බෞද්ධ අබෞද්ධ ජනතාව ම විමසිල්ලෙන් සිටින්නේ භික්ෂුවගේ හැසිරීම් රටාව පිළිබඳව ය. ඔවුන්ගේ දෑස්වලට යම් අකටයුත්තක් පෙනුනේ නම් ඔවුන් ක්‍රියාකරන අන්දම අතිශය ම්ලේච්ඡ වීමට ද ඉඩ ප්‍රස්ථාව ඇත. එම නිසා ශාක්‍යපුත්‍රිකයින් හැටියට අප මේ පිළිබඳ විමසිල්ලෙන් ක්රියා කිරිම වැදගත් වේ. අනෙක් සංඝාදිසේස ශික්ෂාපද කෙටියෙන් විචාරීමේ දී මෑත සමාජය සමඟ අනුබද්ධ කර ගත හැකි ය. කාන්තාවන්ට දොස් නැගීම, තමන් සමඟ කාම සේවනයේ යෙදීම හොඳ යැයි පවසා එවන් ක්‍රියාවන්ට අනුබල දීම, ස්ත්‍රීන්ගෙන් පුරුෂයින්ට හෝ පුරුෂයින්ගෙන් ස්ත්‍රීන්ට පෙම්හසුන් ගෙන යෑම ආදී ක්‍රියාවන් මෑත භාගයේ දී සිදු වෙතැයි සිතිය හැකි නොමනා ක්‍රියාවන් ය. මේවායෙන් භික්ෂුව ආරක්ෂා වීමට නම් මුලින් සඳහන් කළ ශික්ෂාපදයන් මෙන් ම එහි අරුත් මැනවින් දැනගෙන සිටිය යුතුය. නො එසේ නම් අප සමාජයේ ජීවත්වන්නන්ට අනුශාසනා කරන අය නොව දූෂිත ක්රියා කරමින් සමාජය විනාශ කරන පිරිසක් ලෙස හංවඩු ගැසෙනු නො අනුමාන ය.
මේ විදියේ කායික ක්‍රියාවන් මෙන් ම භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ මු`ඵ ජීවිත කාලය ම යම් යම් දේ සම්බන්ධව කටයුතු කළ යුත්තේ අතිශය ප්‍රවේශමෙනි. සමහර භික්ෂූන් වහන්සේලා නොදැනුවත්කම නිසා වෙහෙර විහාර ඉදිකිරීමට ගොස් භික්ෂූන්ගේ අවලාද පවා ඇසීමට හේතු ඇති කර ගනී. විනය විරෝධී ලෙස විහාර කරවීම හා කුටි සෑදීම බුදුන්ගේ කාලයේ සිදු වූ ක්‍රියාකාරකම නිසා උන්වහන්සේ මේ විනය පැනවීම් කර ඇත. විශේෂයෙන් ම භික්ෂුත්වයට නොගැළපෙන අයුරින් විවිධ අශෝභන චිත්‍ර සිතුවම් කිරීම ආදී දේ පිළිබඳ බුදුන් වහන්සේ කල්පනා කොට මේ තීරණ ගෙන ඇත. එකල වැඩ සිටි භික්ෂූන් වහන්සේලා සමහරෙක් මේ ක්‍රියාව කිසා දැඩි දෝෂ දර්ශනයට ලක් වී ඇත. මේ නිසා දැනුදු යම් ගොඩනැගිල්ලක් ඉදි කරන විට භික්ෂූන්ගේ අදහස් විචාරීම හෝ උන්වහන්සේලාගේ යෝජනා විචාරීම ආදී ක්‍රියාවන් සිදු කරයි. උන්වහන්සේලාගේ කැමැත්ත ලැබේ නම් විහාර කරවීම උචිත ය.
සංඝාදිසේස සිදු කිරීම නිසා ඇවැත් සිදු වන අතර අබ්බානය විනය කර්මය මඟින් කළ යුතු මානත් පෙන්වා දෙන අතර එම කාලය කළ යුතු වත්පිළිවෙත් කිරීමෙන් නැවත ශුද්ධියට පත් විය හැකිය. මීට අමතරව අනියත ධර්ම දෙකක් ඇති අතර ඒවා පාරාජිකා අතරටවත් සංඝාදිසේස අතරටවත් ඇතුළත් වන්නේ නැති බව මහාවග්ග පාලිය පවසයි. (“අනියතෝති න නියතෝ පාරාජිකං වා සංඝාදිසේසෝ වා පාචිත්තියං වා...” ) මේ බව කංඛාවිතරණී අට්ඨකතාවේ පෙන්වා දෙන්නේ අයං ධම්මෝ අනියතෝ’ති තිණ්ණං අපත්තීනං යං ආපත්තිං වා පටිජානාති තස්ස වසේන කාරේතබ්බාය අනියතෝ” යනුවෙනි. අනියත ධර්ම වර්තමානයේ සිදු වීමට ඉඩකඩ නැත්තේ ය. හේතුව නම් අනියත වීමට නම් එය පවසන තැනැත්තිය සෝවාන් ආදී මාර්ග ඵලවලට පත් වී සිටිය යුතු ය. වත්මන් සමාජයේ කොතෙකුත් ගැහැණු උදවිය භික්ෂූන් වහන්සේලා කෙරෙහි කටකතා පැතිරුව ද මේවායේ ගුණ දොස් විචාරීම් කළ ද මේවා පිළිබඳව විනය මත ඇති අනියත ගණයෙහිලා තැකිය නොහැක්කේ ම ය.
පාරාජිකා සංඝාදිසේසාදී සප්ත ආපත්තිස්ඛන්ධයන්ට අයත් එහෙත් ප්‍රාතිමෝක්ෂයේ සඳහන් නොවන ථුල්ල-අච්චය (මහ වරද) නමින් හැඳින්වෙන විනය ශික්ෂාපද කිහිපයක් ද ඇත. මේවා ථුල්ලච්චය නමින් හඳුන්වා ඇත්තේ දේශනාගාමී ඇවැත්වලින් ඉහළ ම වරද වන නිසා ය. මහාවග්ග පාළියේ මෙසේ වූ වරද ඇති ආපත්ති කිහිපයක් දක්වා ඇත. ඒවායේ අරුත් දෙස බැලීමෙන් ද වත්මන් භික්ෂුවට යම් තරමක හෝ ආදර්ශයක් ගත හැකිය. මෙහි ඇති පළමු සිකපදය වන්නේ “න භික්ඛවේ සම්බාධේ සත්ථ කම්මං කාරේතබ්බං යෝ කාරාපෙය්‍ය ආපත්ති ථුල්ලච්චයන්ති” යන්නයි. එහි අරුත වන්නේ භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ ලිංගය ප්‍රදේශයේ ශල්‍ය කර්ම නොකළ යුතු බවයි. එය් සේ කළේ වී නම් ථුලැසි ඇවැත් වන බව පෙන්වා දෙයි. අනෙක් සිකපදවල ද අරුත් ගැන්වීමේදී පහත පරිදි දැක්විය හැකිය.
01. ලිංග ප්‍රදේශයේ දෑඟුලකින් ඇතුළත ශල්‍ය කර්මයක් නොකළ යුතු ය.
02. මිනීමස් නොවැළඳිය යුතු ය.
03. තීර්ථක ව්‍රතයක් සමාදන් නොවිය යුතු ය.
04. තීර්ථක ඇඳුම වූ අඳුන් දිවිසය හැඳිය නො යුතු ය.
ඉහත සඳහන් කළ විනය ශික්ෂාවන් වර්තමානයේ සිදු නොවන බව පැහැදිලි ය. නමුත් ශල්‍ය කර්ම කිරීම සිදුවන අවස්ථා ඇත. මනුෂ්‍යත්වය පිළිබඳ ගැට`ඵව මෙහි දී ඇති වන බැවින් කිසිවක් කිය නොහැකිය. කෙසේ නමුත් එයින් වන්නේ යම් තරමක හෝ ඇවැතකි. පාරාජිකාවන් සිදු වීමට පෙරාතුව සිදු වන ඇවැත් ථුල්ලච්චය ලෙස හැඳින්වේ. ඒවා 150 කි. පාරාජිකාපත්තීන්ට අනුව පිළිවෙලින් දැක්වීමේ දී පළමු සිකපදයට අදාළව 12ක් ද 62ක් 53ක් 23ක් ආදී ලෙස අනෙක් ආපත්තීන්ට ද ඇති බව පෙන්වා දේ. නිස්සග්ගිය පාචිත්තිය හෝ පාචිත්තිය හෝ පාටිදේසනීය යනාදී ආපත්ති සඳහා වර්තමානයේ ඇති එක ම දේශනා මාර්ගය වන්නේ පොහොය කර්මයේ දී පොහොය ගෙය තුළ දී දේශනා මාර්ගයෙන් ශුද්ධියට පත් වීමයි. මේවා පිළිබඳ එතරම් තැකීමක් ද නොවන තරම් ය.
මීට අමතරව ඇති සේඛියා ධර්ම වත්මන් භික්ෂු සමාජයේ වැඩි පිළිගැනීමක් ඇත. මේ ධර්ම ගිහියන්ටත් අතිශයින් ම වැදගත් වේ. විශේෂයෙන් ම පණවා ඇත්තේ භික්ෂූන් වහන්සේලා උදෙසා ය. සිවුර පොරවන අන්දම, දන් වැළඳිය යුතු අන්දම, කතාබහ කළ යුතු අන්දම, ධර්ම දේශනා කළ යුතු අන්දම, වැසිකිළි කැසිකිළි කළ යුතු අන්දම ආදී එදිනෙදා ජීවිතයේ දී අතිශය වැදගත් වන අංගයන්ගෙන් එය සමන්විත ය. විනය පිළිබඳ සඳහන් කිරීමේ දී වර්තමාන ජනතාව අපේක්ෂා කරන්නේ පාරාජිකාපත්තීන්ට භික්ෂූන් වහන්සේලා පත්වී ද ආදී ගණයේ ශික්ෂාවන් නොව උන්වහන්සේලා කෙසේ සිවුරු පොරවන්නේ ද කෙසේ ම`ඵමංපෙත් පිරිසිදු කරන්නේ ද කෙසේ ධර්මදේශනාවන් කරන්නේ ද කෙසේ ආහාර වළඳන්නේ ද යන්න ය. ඒ නිසා මේ කාරණා වැදගත් ම ය.
බුද්ධ කාලීන භික්ෂු සමාජය තුළ විෂමාචාර ක්‍රියාවන් දැනගැනීම පිණිස පාරාජික පාළි හා පාචිත්තිය පාළි වැදගත් වේ. ඉහතින් සඳහන් කළ අයුරින් විවිධ වූ විෂම ක්‍රියාවන් වූ බව හෙළි වේ. අන්‍ය තීර්ථකයෝ ද රෝගාතුර වූවෝ ද සොරු ද හංවඩු ගසනු ලැබුවෝ ද වරෙන්තුකාරයෝ ද දාසයෝ ද මාපියන් සමඟ අඩදබර වූවෝ ද නිසි වයසට එළඹියෝ ද උදර පෝෂණය සඳහා සසුන්ගත වූවෝ ද අඩු නොවූ හෙයින් සසුන තුළ අඩදබර පෙරට වඩා තීව්‍ර විය. එහෙත් ඔවුහු සිව්පසය පිළිබඳව කළ තැකීම මත ප්‍රචලිත නො කළහ. ඇතැම් භික්ෂූන් වහන්සේලා ආරාම හා පරිෂ්කාරවලින් පිදුම් ලැබීමටත් එමඟින් ආඩම්බර බවට පත්වීම සාධකයක් විය. තවත් ඇතැම් පිරිස් උගත්කම්වලින් සම්පූර්ණ වූහ. ආචාර්යත්වයෙන් පුදනු ලැබූ ඔවුන් ශිෂ්‍ය ගණයාට අධිපතිව සිට ඇත. මේ ක්‍රියාකාරකම මේ ලෙස ම වර්තමානයේත් ඉටුවන බව ඇතැම් සාක්ෂයන් අනුව පැහැදිලි වේ. දරුවන් පැවිදි කිරීමේ දී වයස පිළිබඳ තැකීමක් නො කිරීමත් වයසට ගිය උදවිය පැවිදි කිරීමත් නිසා හොඳ මෙන් ම නරක ද භික්ෂු සමාජයේ දක්නට ලැබේ.
වරෙක බුදුන් වහන්සේ සමීපයට පැමිණි භික්ඛක නම් බමුණෙක් ‘ඔබත් මමත් දෙදෙනා ම භික්ෂකයෝ වෙමු. ඉතින් අප දෙදෙනාගේ කවර වෙනසක් ද? යනුවෙනි. මෙහි දී උන්වහන්සේ පෙන්වා දුන්නේ අනුන්ගෙන් සිඟන පමණින් ම භික්ෂුවක් නොවන බවයි. භික්ෂුවක වන්නේ අකුසල ධර්මයන්ගෙන් බැහැඅ කිරීමෙන් බව දේශනා කළ සේක. එසේ නම් මෙයින් ගම්‍ය වන කරුණක් වන්නේ චීවරය දරා ගත් සැණින් භික්ෂුවක් නොවන බවත් සසුන් බඹසර හැසිරෙන්නේ නම් එවන් සම්භාවනාවට පත් වන බවත් ය.
ශරීර පරිතාපනය මෙන් ම ශරීර සන්තර්පනය යන අන්ත දෙකින් විමුක්ත භික්ෂුව සරළ දිවි පෙවෙතක් ගත කරන්නෙකි. උන්වහන්සේ අතීතය පිළිබඳව හෝ වර්තමානය පිළිබඳව හෝ අනාගතය පිළිබඳ සිතීම් නැත. වර්තමානයේ යම් කළ යුත්තක් ඇත් ද එය නිසි පරිදි සපුරාලයි. උන්වහන්සේ අහර වළඳන්නේත් වෙනත් පසයන් පරිභෝජනය කරන්නේත් දිවි පවත්වා ගැනීම පිණිස ය. භික්ෂුවට තිබිය යුත්තේ තම චීවරය බර පමණි. නමුදු වත්මන් භික්ෂුව මේවායින් වෙනස් ව ඇත්තේ අහසට පොළොව වැනි පරතරයක් ඉතිරි කරමිනි. වතුපිටි, ගේදොර නම්බුනාම තානාන්තර ආදී දේ නිසා භික්ෂුත්වය පමණක් නොව ඒවා ලබා ගැනීමේ දී ඇතිවන පොරකෑම් නිසා ගිහි පැවිදි සමාජයේ පමණක් නොව පැවිද්දන් පැවිද්දන් අතර ද මහත් භේද භින්නතා දැක ගත හැකි ය. ඇතැම් භික්ෂූන් ද සමාජයේ ගරු කටයුතු තානාන්තර ලබා ගැනීමට ඇඟිලි ගැන ගැන සිටින සමයක ය අප සිටින්නේ. දේශපාලනයට භික්ෂුව නැඹුරු වීම මත පක්ෂ පාට මත තම දායකයින්ට අනුශාසනා කිරීමේ පුරුද්දක් වත්මන් භික්ෂුවට ඇත. මේවා බි්‍රතාන්‍ය යුගයේ මෙරටට ලැබුණු විෂබීජ බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නොවේ. ඉතිහාසය පිරික්සීමේ දී නම්බු නාම තානාන්තර ගැන අදහස දැඩිව අපට ලබා දී ඇත්තේ බි්‍රතාන්‍යයින් ය. භික්ෂූන් වහන්සේ තුළ අසමඟිය ඇති කිරීමත් භික්ෂුව හා ගිහි දනන් අතර විරසකය ඇති කිරීම එහි මුඛ්‍ය පරමාර්ථයකි. බුදුන්ගේ දේශනාවන්හි දී විශේෂයෙන් ම මේවායෙන් ඈත් ව විසීමේ ආනිසංස පෙන්වා දී ඇත. දසධම්ම සුත්‍රයේ දී පෙන්වා දෙන කරුනු මෙහි ලා අතිශය වැදගත් යැයි හඟිමි. තමන් ගිහියන්ගේ ඇවතුම් පැවතුම්වලින් වෙනස් මඟකට පැමිණියෙකු බවත් තමන්ගේ දිවිය අනුන් සඳහා ම ය යන කරුනු අතිශය වැදගත් අංගයන් ය. තමා යහපත් දේ කළොත් තමන්ට සෙතක් ද අයහපතක් කළොත් අයහපතක් ද ලැබෙන අතර සබ්‍රහ්මයන්ගෙන් ඇනුම් බැනුම් ද අසන්නට ලැබෙන්නේ අයහපතක් කළේ නම් ය. මේවා භික්ෂු ජීවිතයට ගත යුතු වැදගත්ම යෙදුම් ය.
විනය පිටකයට අමතරව සූත්‍ර පිටකය තුළින් ද ශික්ෂාකාමී භික්ෂුවන් නිර්මාණය කිරීම සඳහා දේශනාවක් අන්තර්ගත වී ඇත. විශේෂයෙන් ම එහි දීඝ නිකායේ සීලක්ඛන්ධ වග්ගයේ ඇති සූත්‍ර බොහෝ සෙයින් මේ සඳහා දායකත්වය සපයනු ලැබේ. සුත්ත නිපාතය ද මේ සඳහා වැදගත් වේ. එහි ඇති ධමමික සූත්‍රය හf තුවටක සූත්‍රය අතිශයින් ම වැදගත් වන දේශනාවන් අඩංගු සූත්‍ර දේශනාවන් ය. ධම්මික සූත්‍රයේ දී ගිහි පැවිදි භේදයක් නැතිව කාය වාක් සංවරය ඇති කරවීම පිණිස අවැසි කරුණු අන්තර්ගත ය. මේ සූත්‍ර කරුනු විනයටත් ඒ ලෙස ම සම්බන්ධතා පවතී. එහෙයින් මේවා ඉවත දැමිය නො හැකිය.
න චේ විකාලේ විචරෙය්‍ය භික්ඛු - ගාමඤ්ච පිණ්ඩාය චරෙය්‍ය කාලෙ
අකාලචාරිම්හි සජන්ති සංගා - තස්මා විකාලෙ න චරන්ති බුද්ධා
ගිහි පිරිස මෙන් අභිමත වේලාවන් හි දී අහර වැළඳීමට භික්ෂුවට හැකියාවක් නැත. දන් වැළඳීමේ දී පිණ්ඩපාතය කරගෙන වැළඳීමක් එකල සමාජයේ තිබුණි. එහි දී භික්ෂූන් වහන්සේලා සුදුසු වේලාවෙහි දී ම පිඬු පිණිස ග්‍රාම චාරිකාවේ යෙදුණ හ. නොකල්හි ගමේ හැසිරීමත් විශේෂයෙන් ම පිඬු පිණිස යන්නේ නම් සුදුසු ම කාලයේ දී එහි නියැලුණු බව මෙයින් පෙන්නුම් කෙරේ. මෙය ද වත්මන් භික්ෂුවට වටිනා උපදේශයක් ලබා දේ. සමහර භික්ෂූන් වහන්සේලා විකල්හි වුව ද අහර අනුභව කරති. එහි පාපයක් නොවුණත් එයින් යම් තරමක හෝ විනය කඩවීමක් සිදු වේ. ගිහියන් පවා සමහර අවස්ථාවන් තුළ මේවා දැකීමෙන් මහත් අප්‍රසාදයට පත්වේ. ඉහත කරුණ මත මේ කටයුතුවල නියැලිය යුත්තේ තම ගෞරවය ද ආරක්ෂා කර ගනිමින් ය. පාචිත්තිය පාළිය තුළ විකල්හි උපසපන් භික්ෂූන් වහන්සේලා දන් වැළඳීමෙන් ඔවුන්ට පචිති වන බව (“යො පන භික්ඛු සන්තං භික්ඛූ අනාපුච්ඡා විකාලෙ ගාමං පවිසෙය්‍ය, අඤ්ඤත්‍ර තථාරූපා අච්ඡායිකා කරණීයා පාචිත්තියං...” ) පෙන්වා දී ඇත.
මේ අනුව භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ දෛනික ජීවිතයේ දී යෙදෙන සෑම අවස්ථාවක දී ම ක්රියා කළ යුත්තේ කෙසේ දැයි බුදුන් වහන්සේගේ දේශනාවන් තුළ අන්තර්ගත බව අවබෝධ කරගත යුතු ය. ඒ නිසා වත්මන් භික්ෂුවට යම් ආකාර හෝ ගැට`ඵවක් පැන නැග්ගේ නම් එයට විසඳුම් හා අනුගමනය කළ යුතු පිළිවෙළ විනයෙන් දේශනා කර ඇත.
නිගමනය
සම්බුදු හිමියන් විනය දේශනා කොට වඳාළේ සම්බුද්ධත්වයෙන් 20 වස් ඇවෑමෙන් බව මුලින් ම සඳහන් කරන ලදි. විනය පැනවීමේ අරමුණු හා පරමාර්ථ 10ක් ද සඳහන් කරන ලදි. උන්වහන්සේගේ අභිප්‍රාය වූයේ සසුනේ විනය සුරක්ෂණය කිරීමයි. ජීවමාන සමය තුළ භික්ෂුවගේ ස්වාධීනත්වයට හානි නොකර විය හැකි ව්‍යසනවලින් වළක්වාලනු වස් විනය දේශනාවන් සිදු කොට ඇත. උන්වහන්සේ අපේක්ෂා කළ අයුරින් සියවස් ගණනාවක් සසුන පවත්වා ගැනීමටය එසේ කරන ලද්දේ. මෙකී කාරණාව උන්වහන්සේ පමණක් නොව සාසන හිතකාමී භික්ෂූන් වහන්සේ ද අනුමත කරමින් ප්‍රායෝගිකව ඉටු කිරීමට මහන්සි ගත්හ. විනය තම ජීවිතය කොට ගත් භික්ෂූන් වහන්සේලා ජීවමාන බුදුසමය තුළ හිඟ නොවූහ.
අතීතයේ වැඩ සිටි භික්ෂුත්වයට පමණක් නොව වර්තමානයේ ලොව පුරා වැඩසිටින භික්ෂූන් වහන්සේලාට විනයගාමී දිවි පැවැත්මක් සඳහා ඉවහල් වන්නේ බුදුන් දවස පැනවූ හා පළමු ධර්ම සංගායනාවේ දී සංගෘහිත වූ මේ විනය පිටකය යි. වත්මන් සමාජයේ ඇති ස්වභාවය පොළොවේ පය ගසා ජීවත් වන ඕනෑම අයෙකුට අවබෝධ කර ගැනීම අපහසු නොවේ. ආර්ථිකය පසු පසහඹා යන දූෂණයත් භීෂණයත් ගහන මිනිසත්බව දුරලා නොමිනිස් ගති කර ඔසවන සමාජයක් ය ඇත්තේ. මේ සමාජයේ භික්ෂුත්වය ද මේ ව්‍යසනයට හසුවන්නේ නම් ඉදිරියේ ඇත්තේ අඳුරු යුගයකි. විනයට හිතැති තමාගේ ජීවිතය කෙරෙහි වගකීම තමන්ට ම පවරාගත් උසස් මනසක් ඇති භික්ෂුත්වය කටයුතු කරන්නේ මේ සමාජයේ කිළිටි නොවී සුපසන් ශික්ෂාකාමී ජීවිතයක් ගත කිරීමට ය. එසේ වුව ද යම් අයුරකින් උන්වහන්සේට ගැට`ඵවලට හෝ වෙනත් උවදුරකට පත් වීමේ අවස්ථාවන් ද උදා විය හැකිය. ඒ අවස්ථාවන්වලදී ය විනයේ ඇති වැදගත්කම වැටහෙන්නේ. ඒ කරුණු මනාව දැන හැඳින ගෙන සුපේෂල දිවියක් සඳහා බුදුන් ජීවමානව දේශනා කළ විනය වැදගත් වන බව නිබන්ධනයේ ඇති කරුණුවලින් මනාව ගම්‍ය වේ.
සේවිත ගත්
ප්‍රාථමික මුලාශ්‍රයෝ :-
ඉතිවුත්තක අට්ඨකතා (සංස්.) නැදිමාල: බෞද්ධ සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානය, 2008
දීඝ නිකාය. බුද්ධ ජයන්ති ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථ මාලා. 1962
පටිසම්භිදා මග්ග අට්ඨකතා (සංස්.) නැදිමාල: බෞද්ධ සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානය, 2008
පාරාජික පාළි. බුද්ධ ජයන්ති ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථ මාලා. 1962
මජ්ක්‍ධිම නිකාය. බුද්ධ ජයන්ති ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථ මාලා. 1962
මනෝරථපූරණී. බුද්ධ ජයන්ති ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථ මාලා. 1962
මහාවග්ග පාළිය. බුද්ධ ජයන්ති ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථ මාලා. 1962
විනය පිටකය, පාචිත්තිය පාළි. බුද්ධ ජයන්ති ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථ මාලා. 1962
සුත්ත නිපාතය. බුද්ධ ජයන්ති ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථ මාලා. 1962
ද්විතීයික මූලාශ්‍ර :-
ඒකනායක. යූ. පී. (1925). (සංස්.) සමන්තපාසාදිකා විනයට්ඨකතාව. කොළඹ: සිරිභාරතී මුද්‍රණාලය.
ගුණාලංකාර හිමි, වීගොඩ (1959). පාතිමොක්ඛ දීපනී. කොළඹ: සමයවර්ධන පොත්හල.
චන්දවිමල හිමි, රේරුකානේ (1956). (සංස්.) භික්ඛු භික්ඛුණී උභය ප්‍රාතිමෝක්ෂය. කොළඹ: යූ. පී. ඒකනායක සහ සමාගම.
ජිනරතන හිමි, කරඳන (1930). (සංස්.) කංඛාවිතරණී මාතිකායට්ඨ කතා. කොළඹ: ත්‍රිපිටක මුද්‍රණාලය.
ඤාණාලෝක ස්ථවිර, කෝදාගොඩ (2001). (සංස්.) මජ්ක්‍ධිම නිකාය, මූල පණ්ණාසකය. බු. ජ. ත්‍රි. ග්‍රන්ථමාලා.
ධම්මකුසල හිමි, අම්බලන්ගොඩ (1957). (සංස්.) මහාවග්ග පාළි, පඨම භාගො. කොළඹ: රජයේ මුද්‍රණාලය.
පියරතන හිමි, වෑගම (1998). (සංස්.) කච්චායන ව්‍යාකරණය. කොළඹ: සමයවර්ධන පොත්හල,
පියරතන හිමි, වෑගම (1997). (සංස්.) රූපසිද්ධි - ප්‍රථම භාගය, වැල්ලම්පිටිය: චතුර මුද්‍රණාලය.
රාධාකාන්ත. එස්. ආර්. (1961). සංස්කෘත ග්‍රන්ථමාලා. ඉන්දියා පොත් සමාගම.
විපස්සි හිමි, රඹුක්වැල්ලේ (1998). (සංස්.) කච්චායන ධාතු මඤ්ජුසාව. කොළඹ: ඇම්. ඩී. ගුණසේන සහ සමාගම.
සිද්ධාර්ථ හිමි, මඩුගල්ලේ (1983). අභිනව කතිකාවත් සහ බණ දහම්පොත. කොළඹ 10: ඇස්. ගොඩගේ සහ සමාගම.
සිරි ඤාණතිස්ස හිමි, මොරගොල්ලේ (2001). (සංස්.) ධම්මපද විවරණය. කොළඹ: ඇම්. ඩී. ගුණසේන සහ සමාගම,
සෝරත හිමි, වැලිපිටියේ (1948). (සංස්.) සමන්තපාසාදිකා. කොළඹ: ත්‍රිපිටක මුද්‍රණාලය.
